หนึ่งใน “เขาเล่าว่า” ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย นั่นคือ ผ้าผิวสวย จ.สกลนคร เหตุที่มีชื่อนี้เพราะผ้าสามารถช่วยทำให้ผิวพรรณของเราดูสวยได้ และที่สำคัญเมื่อย้อมผ้าแบบไร้สารเคมี ก็จะยิ่งทำให้ผิวดี แถมเป็นผ้าที่ใส่แล้วรู้สึกเย็นสบาย ไม่ร้อน นั่นคือ “ผ้าคราม”

 การทำผ้าย้อมครามนั้นเป็นหัตถกรรมเกษตร เพราะนอกจากต้องใช้ฝีไม้ลายมือในการทอผ้า ยังต้องให้ความสำคัญกับการปลูกคราม  หากเราได้เดินทางเข้าไปในหมู่บ้านหลายๆ แห่งในจังหวัดสกลนครที่ทำอาชีพทอผ้าย้อมคราม นอกจากจะได้เห็นกระบวนการทำผ้าย้อมครามแล้ว ก็จะเห็นการปลูกคราม

 

ความมหัศจรรย์ของการย้อมผ้าคราม คือ กระบวนการเกิดสี ที่แปรเปลี่ยนไปตามปัจจัยแวดล้อมทางวิทยาศาสตร์ จากต้นคราม ในใบครามจะมีสาร Glucoside Indican ซึ่งเป็นสารที่ไม่มีสีแต่เมื่อนำมาแช่น้ำจะกลายเป็นสารประกอบตัวใหม่ที่เรียกว่า Ingoxyl มีสีฟ้า

 

มีโอกาสไปร่วมทริปกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.) โดยฝ่ายส่งเสริมสินค้าการท่องเที่ยวททท.และททท.ภูมิภาคอีสาน นำโดยคุณสมฤดี จิตรจง ผู้อำนวยการภูมิภาคภาคอีสาน ททท. คุณจารุเชฏฐ์ เรืองสุวรรณ ผู้อำนวยการกองส่งเสริมแหล่งท่องเที่ยว ททท., ปุณญานุช วรรณยิ่ง ผอ.ททท.นครพนม-สกลนคร-มุกดาหาร พาไปดูเส้นทางสายผ้าครามที่น่าสนใจมาก

 

เริ่มที่บ้านโนนเรือ หนึ่งในชุมชนที่มีชื่อเสียงที่สุดเรื่องผ้าย้อมคราม นำโดย แม่วารี ไชยตะมาตย์  มีการรวมกลุ่มแม่บ้านประมาณ 60 หลังคาเรือน เป็นชาติพันธุ์ภูไทยและญ้อ ส่วนใหญ่ชาวบ้านที่นี่จะทอผ้าในครัวเรือนของตนเอง

 

เขาทอผ้ากันเป็นตั้งแต่เด็กๆ เลยทีเดียว พวกหนูๆ เก่งมากๆ

 

นักท่องเที่ยวควรติดต่อล่วงหน้า สามารถชมกระบวนการย้อมคราม ทอผ้าครามแบบดั้งเดิม ได้ที่ศูนย์กลางของกลุ่ม หรือโฮมครามแม่วารี  ชมกระtบวนการย้อม การทอผ้าเลือกซื้อสินค้าแปรรูปจากผ้าย้อมคราม เช่น ผ้าพันคอ ผ้าคลุมไหล่ เสื้อผ้าสำเร็จรูป กระเป๋าถือ ฯลฯ

กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านโนนเรือสามัคคี (โฮมครามวารี) 107 โนนเรือ หมู่ 3 ตำบลนาหัวบ่อ อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร 47220 ติดต่อ : แม่วารี ไชยตะมาตย์ โทร.087-232- 9016, คุณประนอม ไชยตะมาตย์ โทร.087-232- 9016

 

ร้านครามสกล ศูนย์รวมการท่องเที่ยววิถีผ้าครามที่เข้าถึงได้ง่ายที่สุด ก่อตั้งโดยผู้ที่หลงใหลในผ้าคราม และต้องการต่อยอดภูมิปัญญาผ้าครามสกลนครในทุกๆ มิติ  ที่นี่จึงเป็นทั้งร้านจำหน่ายสินค้าอันหลากหลายจากผ้าคราม มีกิจกรรมย้อมเสื้อยืด ผ้าพันคอ ด้วยเทคนิคการมัดย้อม  และมีโฮมสเตย์ ร้านกาแฟ ในบรรยากาศย้อนยุค

 

ที่สำคัญบรรยากาศของร้านดีมาก อยู่ในสวนสวย และธารน้ำตก แถมงานฝีมือคุณภาพระดับไฮโซเลยทีเดียว แต่ราคาพอซื้อหาได้

 

 

ตั้งอยู่ที่ 212 หมู่ 2 บ้านพะเนาว์ ต.ห้วยยาง อ.เมือง จ.สกลนคร 47000  เปิด จ-ส. 08.00 - 16.30 น., อาทิตย์. 08.00 - 15.30 น. โทร 087-227- 4173

 

บ้านถ้ำเต่า อีกหมู่บ้านหนึ่งที่มีชื่อเสียงเรื่องผ้าย้อมคราม เป็นหมู่บ้านที่มีความเป็นมายาวนาน เนื่องจากค้นพบเตาเผาเครื่องปั้นโบราณขนาดใหญ่คล้ายถ้ำ ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ บ้านถ้ำเตา ต่อมาแผลงเป็น บ้านถ้ำเต่า

 

ที่นี่เป็นแหล่งปลูกครามและผลิตน้ำครามใหญ่ที่สุดในสกลนคร และมีการรวมกลุ่มทอผ้าย้อมคราม โดย คุณสมคิด พรมจักร ประธานกลุ่ม

 

นอกจากนี้มีคุณธัญญลักษณ์ ทวีกิตติพันธ์(ปูเป้) ครูช่างศูนย์ศิลปาชีพ ที่พัฒนาความรู้การทำผ้าย้อมคราม และต่อยอดการสร้างสรรค์ผ้าย้อมครามแบบใหม่ๆ ให้สอดรับกับยุคสมัย ชมการสาธิต การเข็นฝ้าย การย้อมฝ้าย (ควรนัดหมายล่วงหน้า) ทดลองกิจกรรมทำผ้ามัดย้อมคราม เลือกซื้อสินค้าแปรรูปจากผ้าย้อมคราม เช่น เสื้อยืดมัดย้อมคราม เสื้อสำเร็จรูป ปลอกหมอน กระเป๋า ฯลฯ

 

พวกเราสนุกสนานมากกับเวิร์คช็อปการทำเสื้อยืดผ้าคราม นับตั้งแต่พับลาย ลงย้อม ซักตาก แต่ละคนลายไม่เหมือนกัน แล้วแต่จินตนาการ สนุกมากๆ

เวิร์คชอปนี้จะใช้ผ้าสีพื้นที่ทอสำเร็จแล้ว หรือเสื้อยืด (ซึ่งต้องทำจากผ้าฝ้าย 100% เท่านั้น) มาย้อมสีครามด้วยเทคนิคอันสร้างสรรค์ ทั้งการย้อมไล่เฉดสีอ่อน-เข้ม หรือการมัดย้อมด้วยสารพัดวิธีการ ทั้งพับ รัด มัด ขยำ และย้อมในหม้อครามให้เกิดลวดลายแปลกตามากมาย และได้ผลงานศิลปะชิ้นงามกลับบ้านเป็นของที่ระลึกอันทรงคุณค่า

 

ขั้นตอนคือ พับ ขยำ ผ้าตามแบบที่กำหนดไว้ และมัดให้แน่น เพื่อกันบริเวณที่ไม่ต้องการให้ถูกเม็ดสีคราม ย้อมผ้าที่มัดไว้ ในหม้อนิล โดยต้องบีบให้เม็ดสีเกาะติดเนื้อผ้า ระดับความเข้มของสีขึ้นอยู่กับจำนวนครั้งของการย้อม  เมื่อคลี่ผ้าออก จะได้ลวดลายที่ต้องการ

กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านถ้ำเต่า 164 หมู่1 บ้านถ้ำเต่า ตำบลสามัคคีพัฒนา อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร ติดต่อ คุณธัญญลักษณ์ ทวีกิตติพันธ์ โทร. 087-858- 8823, 042-168-067

 

ไฮไลท์ที่สุดของทริปคือ ถนนคนเดินผ้าคราม ถนนคนเดินแห่งเดียวในประเทศไทย ที่เน้นขายสินค้าที่ผลิตจากผ้าคราม อันเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดสกลนคร 

 

ขายกันทุกๆ เย็นวันเสาร์-อาทิตย์ และวันสำคัญทางศาสนา ถนนด้านหน้าวัดพระธาตุเชิงชุม จะเป็นแหล่งรวมร้านขายผ้าคราม จากชุมชน และร้านค้าหลายสิบแห่งทั่วจังหวัดสกลนคร ให้เลือกซื้อกัน สวยมากค่ะ อยากได้ไปหมด

 

โปรแกรมท่องเที่ยว เส้นทาง เที่ยวชุมชน ยลวิถีผ้าย้อมคราม 2 วัน 1 คืน ลองไปตามนี้ดูนะคะ

วันแรกเช้า ถึงอำเภอเมืองสกลนคร  เดินทางไปชมสาธิตการทำผ้าย้อมครามแบบดั้งเดิม ในหมู่บ้านต่างๆ เช่น บ้านโนนเรือ บ้านคำข่า บ้านดอนกอย บ้านอูนดง อำเภอพรรณานิคม หรือบ้านกุดแฮด อำเภอกุดบาก

 

บ่ายแวะเที่ยวชมศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ  ชมจุดสาธิตฟาร์มเกษตรกรรม และฟาร์มปศุสัตว์ที่ศูนย์ได้พัฒนาจนเป็นจุดเด่น และเป็นอาชีพของชาวอำเภอภูพาน ได้แก่ ไก่ดำ สุกรดำ โคเนื้อภูพาน และชม “ฝายพ่อ” สถานที่เสด็จพระราชดำเนินที่เคยเห็นผ่านพระบรมฉายาลักษณ์ บนเส้นทางตามรอยพ่อ

 

เย็นเดินทางกลับสู่ตัวเมืองสกลนคร นมัสการพระธาตุเชิงชุม ปูชนียสถานคู่บ้านคู่เมืองสกลนครมาเป็นเวลาหลายร้อยปี ในช่วงเย็นถึงค่ำ องค์พระธาตุจะเปิดไฟสวยงาม และหากเป็นวันเสาร์-อาทิตย์ หรือวันสำคัญทางศาสนา ถนนหน้าวัดจะมีการจัดงานถนนคนเดินผ้าคราม เป็นแหล่งรวมสินค้าผ้าครามจากหมู่บ้านต่างๆ ทั่วจังหวัดสกลนคร

 

วันที่สอง เช้าออกเดินทางไปอำเภออากาศอำนวย ซึ่งเป็นอีกอำเภอหนึ่งที่มีชื่อเสียงด้านการทอผ้าย้อมคราม โดยมีบ้านถ้ำเต่า เป็นหมู่บ้านที่มีชื่อเสียงด้านการเป็นแหล่งปลูกครามใหญ่ที่สุด ทดลองทำกิจกรรมย้อมผ้าพันคอ หรือเสื้อยืดด้วยกรรมวิธีการมัดย้อม

 

สายแวะวัดพระธาตุประสิทธิ์ พระธาตุเก่าแก่ที่ได้รับการบูรณะใหม่ตามแบบองค์พระธาตุพนม เป็นพระธาตุประจำวันของผู้ที่เกิดวันพฤหัสบดี และเชื่อว่าหากได้กราบองค์พระธาตุนี้แล้วจะประสบผลสำเร็จในหน้าที่การงาน กราบองค์พระธาตุ ชมภาพเขียนในอุโบสถและวิหาร พร้อมฟังคำบรรยายจากมัคคุเทศน์น้อย

 

จากนั้นเดินทางไปบ้านท่าแร่ อำเภอเมืองสกลนคร หมู่บ้านของชาวคริสต์นิกายคาทอลิคที่ใหญ่ที่สุดในเมืองไทย ชมอาสนวิหารอัครเทวดามีคาแอล โบสถ์คริสต์ทรงหัวเรือใหญ่ซึ่งเปรียบได้ดั่งเรือของโนอาตามความเชื่อทางศาสนา

 

และเดินไปชมบ้านโบราณอายุนับร้อยปี ที่สร้างแบบยุโรปโดยช่างมีมือชาวเวียดนาม มีจำนวน 4 หลัง

 

จากนั้นเดินทางต่อไปยังร้านครามสกล เลือกซื้อสินค้าที่ผลิตจากผ้าคราม ทั้งเสื้อผ้า เสื้อยืด กระเป๋า ปลอกหมอน ผ้าปูเตียง ในบรรยากาศบ้านย้อนยุค  ก่อนเดินทางกลับ

การเดินทาง จังหวัดสกลนคร ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 650 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว 8-10 ชั่วโมง มีรถโดยสารประจำทาง และเที่ยวบินตรงถึงท่าอากาศยานสกลนคร

ร้านอาหารแนะนำ

-      เลิศรส ไข่กระทะ  ถ.สุขเกษม อ.เมือง  N 17.164063°, E 104.148421°  0 4271 3949, 08 7149 3171

-      ข้าวเกรียบปากหม้อปารีส  ซอยเปรมปรีดา7  อ.เมือง N 17.162302°, E 104.145775°    0 4273 6132  

-     ยายติ๊กปลาเผา หน้าสระพังทอง ถ.เรืองสวัสดิ์ อ.เมือง N 17.166728°, E 104.153092°   08 8337 6566, 08 0745 1889

-      สะบันงา  ถ.ราษฏร์พัฒนา อ.เมือง N 17.163711°, E 104.142965°  0 4273 3428

-      ฟ้าโปร่ง  ถ.รอบเมือง  อ.เมือง  N 17.160219°, E 104.156752°  0 4271 5729

-      ไก่ย่างลำดวน ถ.สกลฯ-กาฬสินธุ์ ตรงข้ามทางเข้าศูนย์ศึกษาฯ ภูพาน  N 17.124650°, E 104.053380°  0 4274 7032

ที่พักแนะนำ

-      แอทสกล ถ.คูเมือง อ.เมือง N 17.157828°, E 104.152087°   0 4271 3234, 08 0422 5929  www.atsakonhotel.com

-      เดอะมาเจสติค สกลนคร ถ.คูเมือง อ.เมือง N 17.157108°, E 104.1472280°   0 4273 3771-3
www.majestichotel-sakonnakhon.com

หมายเลขโทรศัพท์สำคัญ

ท่าอากาศสกลนคร 0 4271 3918

การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครพนม 0 4251 3492

สถานีขนส่ง สกลนคร 0 4271 2860

ติดตามเรื่องราวการท่องเที่ยวได้ที่ Facebook Travelista นักเดินทาง นักข่าวสาวที่อยู่ในวงการท่องเที่ยวกว่า 30 ปี